Bloed van de Hongerlijders

Ella: “Want dan zijn we in Europa. Alles is nieuw.”
Emma: “Maar wij blijven precies hetzelfde.”

Deze twee zinnen geven het onvermogen aan, dat het hart vormt van Sam Shepards stuk Bloed van de Hongerlijders (Curse of the Starving Class – 1978): wij zijn niet in staat onze identiteit en situatie te ontvluchten of te veranderen.

Bloed gaat over de disfunctionele familie Tate, levend op een vervallen avocadofarm in het westen van Amerika. Vader Weston is een dronkelap die alleen thuiskomt om z’n roes uit te slapen en de was te laten doen. Moeder Ella wil weg naar Europa en legt het daarom aan met advocaat Taylor, handlanger van projectontwikkelaars. Dochter Emma is zwanger, menstrueert nog steeds en wil weg, naar Mexico. Alleen zoon Wesley, wil blijven.

Bloed is een gitzwarte en dramatische komedie en gaat over familieleden die hun omstandigheden willen ontvluchten, op zoek naar hun ware identiteit. Het onthult de geestelijke hongersnood van de gedesillusioneerde familie Tate – ieder gezinslid is op zoek naar geestelijke vervulling, maar vindt slechts leegte.

Om met Weston te spreken: “Wachten jullie soms op een wonder? Heden geen wonderen meer! De wonderen zijn uitverkocht!”

Regie

Rogier Helwig

Speeldata en locatie

3, 5, 9, 10, 11 en 12 juli 2001
Café-Restaurant ’t Drieluik, Kepplerstraat 59a, Den Haag

Rolverdeling

Medewerkers

Met dank aan

Café-Restaurant ’t Drieluik, Kepplerstraat 59a, Den Haag

Nominaties

Nominaties HVA Toneelcompetitie

Nominatie beste vrouwelijke hoofdrol:
Bineke Dijkstra

Nominatie beste mannelijke hoofdrol:
Jeroen Smit

Nominatie voorstellingsprijs:
Bloed van de hongerlijders
In de eindscore behaalde de voorstelling een gedeelde vijfde/zesde plaats.

Recensies

Adodvs brengt ‘Bloed’ op een bijzondere locatie

Op een vervallen farm ergens in Amerika woont een gezin van vier mensen bij wie het woord ‘mislukken’ op de ziel gekrast is. De vader komt voornamelijk thuis om zijn roes uit te slapen, de moeder wil de farm verkopen en de halfvolwassen dochter is vast van plan te vertrekken. Ze is zwanger zoals een kat drachtig is: ze staat er niet bij stil. Alleen de zoon houdt van het huis en het land en wil er blijven.

Adodvs heeft voor de opvoeringen van dit stuk een uitstekende locatie gevonden: de binnenplaats bij een voormalig koetshuis en de smidse ernaast. Met weinig middelen en een goed gebruik van de aanwezige mogelijkheden hebben regisseur Rogier Helwig en zijn spelers een geheel eigen sfeer gecreëerd. Direct bij de opening trof Bineke Dijkstra als Ella, de moeder, in haar armoedige duster en pantoffels, en een wereld van onvrede in haar stem, precies de juiste toon. Dat hield ze de gehele voorstelling heel mooi vol in de verschillende stemmingen van de figuur.

Zatlap

Als haar man Weston portretteerde Herman Schartman zeer bekwaam een branieschoppende dronkaard, met in een later stadium de hopeloze euforie van de herboren, nuchtere man, die als zatlap zijn schepen achter zich heeft verbrand.
Jeroen Smit gaf als de zoon Wesley een broedende, intrigerende persoonlijkheid te zien, gespannen de wereld om zich heen aftastend. Zijn zusje Emma kwam bij Foske Meerloo goed gespeeld tot leven: fel en tamelijk hysterisch. Bij Christiaan la Poutré als de Ella bedriegende bemiddelaar Taylor sloop het karikaturale binnen dat verder werd doorgevoerd bij Martin Lenferink als Ellis, en onbegrijpelijke vormen aannam bij de verbeelding van de misdadige Emerson en Slater. Marc Fluttert vertolkte kalm en functioneel de rol van Brigadier Malcolm.

Angela van Kleef, Haagsche Courant, 5 juli 2001

HVA Toneelcompetitie – VERSLAG van de voorstelling Bloed van de hongerlijders van Sam Shepard door Adodvs

Vertaling Janine Brogt. Regie: Rogier Helwig.
Gezien op donderdag 5 & 12 juli 2001 in de Kepplerstraat 59 te Den Haag.

Stukkeuze

Fraaie zwarte komedie van Shepard uit 1974 met mooie karakterrollen. Belangrijk is de geloofwaardigheid van het gezin. Met name de rollen van de moeder en zoon waren sterk bezet. Wellicht waren de vader en dochter minder goed gecast, waardoor het geheel enigszins uit balans was.

Regie

Het is geen makkelijk stuk en de keuze is dus risicovol. Probleem vooral is om de ‘opgeslotenheid’ van de personages en de broeierige sfeer weer te geven, waarmee het stuk is doortrokken. Vandaar vermoedelijk ook de keuze om op locatie buiten te spelen. Op zichzelf altijd spannend en altijd toe te juichen. Maar de keuze van de locatie stelt vraagtekens: immers de tuin is te frivool en te mooi voor het stuk. Ook gaf de locatie weinig speelruimte aan de acteurs en weinig plek voor verschillende mise-en-scènes, waardoor veel front publiek werd gespeeld. Publiek zat er wel erg dicht bovenop.

Eerlijk is eerlijk, we zagen een ‘slechte’ avond, waarbij onweer de spelers parten speelde. Toch – als we daar doorheen kijken – missen we de nuanceringen van de personages en de blik naar binnen om te zien wat hun drijfveren zijn. Er wordt wel in rap tempo gespeeld, maar daardoor worden de stille momenten wat beperkt. Dus veel op energie en in één kleur, waardoor soms essentie van scène en incasseringsmoment personage wegvalt. Goede verstaanbaarheid en prima gewerkt om personages fysiek neer te zetten, waardoor ze aan geloofwaardigheid winnen. Het was soms te schreeuwerig. Regie had in het algemeen goed overwicht op voorstelling.

Vormgeving

De locatie zelf – binnenplaats van partycentrum Drieluik – was de vormgeving. Bijzondere plek met mogelijkheden voor verrassende opkomsten (wenteltrap). Mooie sobere belichting. Slim om de koelkast zijn kant te zetten waardoor het checken of er eten in zit een bijzondere running gag werd. Jammer dat de praktikabel (als bed) de toch al kleine speelvloer nog meer beperkte. Er was veel aandacht besteed aan de kleding van de personages, die er dus goed uitzagen! De bareigenaar en de advocaat waren aldus mooi aangezet als contrastrijke, louche types.

Spel algemeen

De spelers zijn duidelijk van verschillende kunnen, maar er wordt goed samengespeeld. Toch blijven enkele rollen hangen in een ‘dappere poging’. De cast speelde, ondanks heftige onweer, onbewogen door.

Ella (Bineke Dijkstra)
Mooie rol met nuances in haar spel. Kettingrookte fraai. Was prachtig ongelukkig Goed Verstaanbaar. Drukte in lichaamstaal de frustratie uit, Zeer geloofwaardig en ingeleefd spel Speelde ook heel goed met intonatie van stem om verschillende frustraties uit te drukken van verdrietig tot hysterisch. Goed tempo.

Weston (Herman Schartman)
Vooral in het begin een moeilijke start. Dronken is zeer moeilijk spelen en daar is hij niet in geslaagd. Het heen en weer stapen was teveel van het goede. Plastiek was te verkrampt. Veel opgeheven vingertje. Na de pauze nam hij op de ‘rustiger’ momenten wel revanche en had een mooie scène met zijn zoon. Maar was geen moment bedreigend, wat de rol wel nodig heeft om de ommekeer (inkeer) duidelijk te maken. Was ook een te jonge vader.

Emma (Foske Meerloo)
Goede verstaanbaarheid. Overtuigend in haar obstinaatheid. Had meer ook de tragiek mogen zoeken van de rol. Bleef te ‘buitenkanterig’. En: de incest kwam niet tot uitdrukking, de angst voor haar vader. Overigens is Emma niet, zoals in het programma vermeld, ‘zwanger, menstrueert nog steeds’. Dat heeft Shepard niet geschreven! Vermoedelijk is de actrice zwanger, maar je kan niet zomaar met dat gegeven spelen.

Wesley (Jeroen Smit)
Mooie rol, ook ingeleefd en pakte de stille en introverte momenten. Broeierig, boosaardig. Goed gebruik ook van stem met nuanceringen, soms een beetje valse lucht. Een zeer geloofwaardige rol met subtiel ogenspel. Mooie, snelle opening met moeder.

Taylor (Christiaan la Poutré)
Intrigerende verschijning in zijn witte pak en daardoor meteen de indringer. Ook mooie vondst van sigaren. Mooie scène met moeder en zoon (in sandwich genomen), waarbij zijn angst goed tot uitdrukking kwam. Goede tekstbehandeling.

Ellis (Martin Lenferink)
Wat moeilijk te verstaan. Maar wel een mooi typetje neergezet, dat soms zelf wat komisch werkte.

Brigadier Malcolm (Marc Fluttert)
Prachtige verschijning, maar nog te aarzelend in rol, vooral in lichaamstaal. Wel goede energie.

Emerson (Edith Swinkels)
Kleine rol, waar toch duidelijk door actrice aandacht aan is besteed en er een echt typetje van is gemaakt. Mooie verstaanbaarheid en consequent in typering neergezet. Had iets dreigender, plageriger kunnen zijn.

Slater (Willem van den Bosch)
Kleine rol, waar toch duidelijk, door acteur ‘slissen’ mee te geven, een grappig typetje van is gemaakt. Soms daardoor wat moeilijk te verstaan.

Algemene indruk

Bijzondere stukkeuze op een wonderlijke locatie leidde tot intieme (soms schreeuwerige) familietragedie in de (regenachtige) buitenlucht. Regie had goed overwicht op de voorstelling, maar bij de keuze voor de locatie en het veelvuldig front zaal spelen hadden we twijfels. Mooie moeder-zoon scènes.

Lucienne van Amelsfort, Francine Dreesen, Jan van der Mast

Achtergrond

Meer over Sam Shepard